Słownik synonimów języka polskiego

Zgodnie z tym, co mówi nam definicja Słownika Języka Polskiego PWN, synonim to każda z par wyrazów mających takie samo znaczenie, lub też symbol albo odpowiednik czegoś. Warto przy tym jednak dodać, że synonimem może być nie tylko pojedynczy wyraz, ale także dłuższe określenie. W obydwu przypadkach, są one jednak równoważne znaczeniowo innemu wyrazowi lub określeniu. Mogą one również być na tyle zbliżone znaczeniowo, że we właściwym kontekście mogą występować zamiennie.

Synonim - genealogia słowa

Jeśli chodzi o historyczne początki słowa synonim, to pochodzi ono z języka greckiego. Synōnymos dosłownie oznacza 'równoimienny'. W wielkim uproszeniu, można zatem uznać, że wyrazy bliskoznaczne, to wszystkie te wyrazy oraz wyrażenia, których znaczenie oraz sens są identyczne, albo też niezwykle podobne do znaczenia oraz sensu innych wyrazów lub wyrażeń.

Synonimy - częste błędy

Niektóre osoby, mogą uważać synonimy za inaczej nazwany desygnat. Tak jednak nie jest, gdyż synonim jest wyrazem bliskoznacznym. Równie często popełnianym błędem w tym zakresie, jest uznawanie za synonim równoważny wyrazu, który pochodzi z języka obcego. Oczywistym wyjątkiem jest tutaj jednak sytuacja, gdy konkretne słowo utrwala się w naszym języku ojczystym i tym samym staje się wyrazem pochodzenia obcego.

Synonimy - podobne, a jednak różne

Niektóre grupy wyrazów bliskoznacznych mogą mieć tak podobne, czy nawet identyczne znaczenie, że łatwo jest uznać, iż niczym się od siebie nie różnią. Jeśli chodzi o takie synonimy przykład dobrze to obrazujący to chociażby wyrazy: samochód - auto - automobil. Niezaprzeczalnie przywołują nam one na myśl konkretny typ pojazdu, zatem gdzie w nich dopatrywać się różnicy?

Tak naprawdę jednak, w każdej parze czy grupie synonimów można wskazać na różnice pomiędzy nimi, które mogą mieć różne podłoża. Czasem może chodzić o zwykłą popularność dwóch wyrazów bliskoznacznych. Niektóre z nich są używane przez nas częściej, inne znacznie rzadziej. Jakiś synonim może być także zapożyczeniem z innego języka lub też być wyrazem przestarzałym, podczas gdy jego synonim, oznaczający dokładnie to samo, jest wciąż chętnie stosowany we współczesnej mowie.

Warto w tym przypadku, zwrócić uwagę na genealogię poszczególnych słów. Jeśli dokopać by się do historii niektórych synonimów mogłoby się okazać, że kiedyś oznaczały one zupełnie inne od siebie rzeczy, ale z biegiem czasu znaczeniowo się do siebie bardzo zbliżyły, tak naprawdę się ujednolicając. Ale może się też zdarzyć, że jakieś wyrazy niegdyś były swoimi synonimami, jednak wraz z rozwojem naszego języka zaczęły się coraz bardziej różnicować znaczeniowo, co doprowadziło w końcu do zupełnego rozdzielenia się ich znaczeń.

Różne rodzaje synonimów

1. Synonimy semantyczne i stylistyczne

Synonimy semantyczne, są to grupy wyrazów, które dotyczą tego samego zjawiska, pojęcia, przedmiotu, czy też czynności, jednak opisują je z naciskiem na różne ich odcienie znaczeniowe. Jeśli chodzi o takie synonimy przykłady można znaleźć tak naprawdę w odniesieniu do każdej części mowy. Biorąc pod uwagę czasowniki, dobrym przykładem mogą być synonimy: walić - łomotać - stukać. Co prawda oznaczają one tą samą czynność, ale wskazują na wykonywanie jej z inną intensywnością.

Z kolei w przypadku synonimów stylistycznych, najważniejszą rolę odgrywa różnica w barwie uczuciowej. Zdarzają się jednak również wyrazy, które mogą się różnić pod względem znaczeniowym. Jeśli jednak skupimy się na tym pierwszym przypadku to synonimy stylistyczne dzielimy na:

• chronologiczne - gdy mamy do czynienia z parą wyrazów, z których jeden jest używany obecnie, a drugi jest wyrazem przestarzałym;
• emocjonalne - kiedy synonimy różnią się od siebie zabarwieniem uczuciowym i na przykład niektóre z nich mają wydźwięk pozytywny, a inne negatywny;
• stylowe - gdy niektóre wyrazy są używane przede wszystkim w stylu artystycznym lub wręcz patetycznym, a ich synonimy stosuje się również w mowie potocznej;
• środowiskowe - różnica ta pojawia się wówczas, gdy w grupie synonimów występują wyrazy stosowane w różnych środowiskach i są one charakterystyczne dla ich gwar;
• terytorialne - kiedy poszczególnych wyrazów będących synonimami używa się typowo w konkretnym regionie.

2. Synonimy różnordzenne i wspólnordzenne

Jeśli chodzi o grupy wyrazów zaliczanych do synonimów różnordzennych, to są to słowa, które nie przynależą do tej samej rodziny wyrazowej. Dobrym przykładem mogą być w tym przypadku wyrazy burza, nawałnica oraz zawierucha.

Jak można się zatem domyślić, synonimy wspólnordzenne to takie, które mają takie same korzenie słowotwórczo-etymologiczne. Wówczas, korzystamy przy ich tworzeniu z tak zwanych formatów wspólnofunkcyjnych. Chodzi tutaj chociażby o sytuację, gdy jakiś rzeczownik stanowi podstawę, z której następnie tworzone są kolejne przymiotniki.

3. Synonimy bliższe i dalsze

Poszczególne synonimy można również analizować i rozróżniać pod względem ich zakresu pojęciowego. Wówczas są one zatem dzielone na synonimy bliższe, które znaczą to samo lub prawie to samo, oraz synonimy dalsze, których znaczenie jest bardzo podobne, jednak nie identyczne.

Słownik synonimów - kiedyś i dziś

Mnóstwo osób zaczynało swoją przygodę z synonimami od korzystania z książkowych wersji słowników. Niezwykłą popularnością przez wiele lat cieszyły się chociażby słowniki wydawane przez PWN, które często stały na półkach w naszych domach, czekając na moment, gdy będą potrzebne.

Obecnie jednak, dobry słownik wyrazów bliskoznacznych możemy mieć zawsze przy sobie. Korzystając z komputera, tabletu, czy nawet smartfona, możemy w każdej chwili skorzystać ze słownika synonimów online. Wystarczy zatem tylko dostęp do internetu, aby w dowolnym momencie sprawdzić, jakich słów możemy użyć zamiennie. Jest to rozwiązanie niezwykle wygodne, które dostarcza nam wartościowych i przede wszystkim wiarygodnych informacji na temat współcześnie używanych synonimów.

Dlaczego warto używać synonimów?

Choć pewnie większość z nas nie zdaje sobie z tego sprawy, na co dzień bardzo często używamy synonimów. Zwykle jednak, mamy tendencję do korzystania z naszych ulubionych słów, które mogą się notorycznie powtarzać w naszych wypowiedziach. Dlatego też, warto zapoznawać się z coraz to nowymi synonimami oraz ich używać. Dzięki temu, unikniemy ciągłych powtórzeń i tym samym znacząco wzbogacimy naszą wypowiedź. I to niezależnie od tego, czy chodzi o wypowiedź ustną, czy też pisemną. W każdym z tych przypadków, staje się ona o wiele bardziej dynamiczna oraz jest lepiej odbierana przez naszego rozmówcę lub osobę, która zapoznaje się z naszą pracą.

Jeśli potrafimy te same przedmioty lub zjawiska określać różnymi określeniami i oczywiście wykorzystujemy tę umiejętność w życiu codziennym, automatycznie podnosi się poziom reprezentowanej przez nas kultury językowej. Tym samym, możemy być uznawania prze osoby z naszego środowiska, za ludzi bardziej elokwentnych, których wypowiedzi urozmaiconych szerokim zasobem słownictwa, słucha się ze znacznie większą przyjemnością.